یاداشت از زهرا آقاجانی، استادیار موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی:

به گزارش کاریبو، بــا رشــد و توســعه صنعــت حمل و نقــل و لجســتیک، نیــاز بــه اعتمــاد و شــفافیت در فضــای ایــن کســب و کار بســیار مهمتــر از گذشــته شــده اســت. مشــتریان بیــش از هــر دوره دیگــری خواهـان اطمینـان از دریافـت به موقـع و ایمـن کالاهای مـورد نیـاز خـود هسـتند. ایـن میسـر نمی شــود مگــر اینکــه کســب و کارها دیــد کامــل و شــفافی نســبت بــه وضعیــت کالاها در زنجیــره تامیــن خــود داشــته باشــند. اینجاســت کــه فنــاوری بلاکچین وارد عمــل شــده و راهــکار ارائــه می دهــد.

فنــاوری بللاکچین کــه در اصــل بــرای ارزهــای رمزنــگاری شــده ماننــد بیتکویــن توســعه یافتـه بـود، بـه راه حلـی تبدیـل شـده اسـت کـه اعتمـاد و شـفافیت را در صنایـع مختلـف ارائـه می دهــد. ایــن فنــاوری تاکنــون عمدتــا در صنایــع غذایــی، داروســازی و بهداشــت، کالاهای لوکــس و بــا ارزش بالا، خودروســازی و بازاریابــی و تبلیغــات بــه کار گرفتــه شــده اســت.

براســاس گــزارش مجمــع جهانــی اقتصــاد، اجــرای گســترده بلاکچین می توانــد تجــارت جهانـی را طـی ۱۰ سـال آینـده بـا حـذف موانـع تجـاری و کوتـاه کـردن فرایندهـای دسـت و پاگیــر، یــک تریلیــون دلار افزایــش دهــد.

اگرچــه کاربــرد عمــده بلاکچین در حــوزه امــور مالــی اســت، امــا بایــد توجــه داشــت کــه ایــن فنــاوری، به خصــوص در مدیریــت جریان هــای کالایی و جریان هــای اطلاعاتی مربــوط بـه آن در زنجیره هـای تامیـن، یعنـی لجسـتیک و حمل و نقـل نقـش مهمـی پیـدا کـرده اسـت. به طـوری کـه براسـاس نتایـج نظرسـنجی انجمـن بهـره وری و کیفیـت آمریـکا در سـال ۲۰۲۰ از متخصصــان زنجیــره تامیــن، بیشــترین میــزان اســتفاده از راه حل هــای نرم افــزاری بلاکچین بــه ترتیــب مربــوط بــه لجســتیک (۵۸درصــد)، تــدارکات (31درصــد) و برنامه ریــزی زنجیــره تامیـن (29درصـد) بـوده اسـت.

در رابطــه بــا کارکــرد بلاکچین بایــد گفــت کــه ایــن فنــاوری بــا ایجــاد یــک پایــگاه داده غیرمتمرکـز و غیرقابـل تغییـر، تضمیـن می کنـد کـه تمـام اطلاعات مربـوط بـه یـک محمولـه ثبــت شــده و قابــل تغییــر یــا دســتکاری نیســت. ایــن بــدان معنــی اســت کــه هــر مرحلــه از فراینــد لجســتیک، از مبــدا تــا مقصــد نهایــی، قابــل رصــد و ردیابــی اســت. بــا پیاده ســازی فنــاوری بلاکچین، شــرکت های حمل و نقــل و لجســتیک می تواننــد بــه صــورت بــه روز و  بدون درنگ، دیـد کاملـی نسـبت بـه جابه جایـی کالا ایجـاد کـرده و اعتمـاد مشـتریان و شـرکای تجــاری خــود را جلــب کننــد

یجاد اعتماد و شفافیت در صنعت لجستیک برای رشد و پایداری آن ضروری است. در همین راستا، فناوری بلاکچین راه‌حلی ایمن و قابل اعتماد فراهم می‌کند که کسب‌وکارها را قادر می‌سازد تا کالاها را به صورت یکپارچه و شفاف تضمین کنند. این شفافیت نه‌تنها کارایی عملیات را افزایش می‌دهد، بلکه خطرات کلاهبرداری، سرقت و جعل را نیز به حداقل می‌رساند. ازاین‌رو، باید گفت فناوری بلاکچین با ایجاد قابلیت ردیابی و رصد تمامی تراکنش‌ها، عملکرد صنعت لجستیک را متحول می‌کند.

طبق گزارش مؤسسه تحقیقات بازار استالر، اندازه بازار لجستیک بلاکچین در سال ۲۰۲۳ به ۱۳.۳۹ میلیارد دلار رسیده است و انتظار می‌رود اندازه این بازار با رشد ۵۸ درصدی از سال ۲۰۲۴ تا ۲۰۳۰ به حدود ۳۲۹.۳۴ میلیارد دلار برسد. می‌توان گفت این فناوری عصری جدید برای صنعت لجستیک رقم خواهد زد، به گونه‌ای که گفته می‌شود اگر بازیگران حوزه‌های مختلف حمل‌ونقل، توزیع و لجستیک از آن غفلت کنند، بی‌گمان از عرصه رقابت خارج خواهند شد.

بزرگ‌ترین بازار بلاکچین در بخش لجستیک مربوط به ایالات متحده است. پذیرش زودهنگام فناوری‌های بلاکچین در آمریکای شمالی و همچنین ظهور ارائه‌دهندگان مختلف در زمینه فناوری بلاکچین، در سال‌های آتی نیز به افزایش سهم کلی بازار در این منطقه کمک خواهد کرد. همچنین، منطقه آسیا-اقیانوسیه (شامل چین، هند، ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و غیره) بیشترین نرخ رشد سالانه این بازار را تجربه خواهد کرد.

این میزان رشد ناشی از پیشرفت‌های تجاری منطقه، افزایش نفوذ تجارت الکترونیک، و علاوه بر آن، افزایش استانداردهای زندگی و درآمد سرانه در هند، ژاپن، چین و کشورهای آسه‌آن خواهد بود. در این بین، چین با سهم بازاری ۵۰ درصدی در این منطقه پیشتاز است که دلیل آن رونق بخش صنعت و افزایش تجارت الکترونیک در این کشور است.

با توجه به اینکه راه‌حل‌های فناوری بلاکچین توسط شرکت‌های نرم‌افزاری و فناورانه جهت استفاده کسب‌وکارها توسعه می‌یابد، بزرگ‌ترین بازیگران ارائه‌دهنده این راه‌حل‌ها عمدتاً شامل شرکت‌های پیشتاز جهانی در این حوزه نظیر IBM (هند)، SAP (آلمان)، مایکروسافت (ایالات متحده)، AWS و اینتل (ایالات متحده) هستند. در کنار این شرکت‌ها، بازیگران مهم دیگری همچون اوراکل (ایالات متحده)، بیتفری (هلند)، سگکا (بلژیک)، ارث‌پورت (انگلستان)، گاردتایم (استونی)، هلدینگ دارایی دیجیتال (ایالات متحده)، و هواوی (چین) نیز در این بازار فعالیت دارند.

در مورد بخش مسلط بر بازار بلاکچین در حوزه لجستیک، باید گفت این فناوری فعلاً بیشتر در بخش B2B به کار گرفته می‌شود که انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۷ این روند به همین منوال ادامه یابد. پیش‌بینی شده است تا سال ۲۰۲۷ این فناوری در بخش B2C نیز رشد داشته باشد (تا ۲۶ درصد)، که البته عواملی نظیر مقررات دولتی، قیمت سوخت و هزینه‌های حمل‌ونقل، مهم‌ترین موانع گسترش این بخش از بازار به شمار می‌روند.