به گزارش کاریبو، مدیریت بهینه زنجیره تامین در صنعت لجستیک یکی از روش های کاهش هزینه هاست که از طریق مختلف در شرکت های نوین در دنیا این اصل پیاده سازی می شود؛ یکی از راه های کاهش هزینه ها در صنعت لجستیک تمرکز بر استفاده از تجهیزات به روز است. به کارگیری کانتینرهای حمل کالا و بار با تامین امنیت حمل کالا و حمل آسان‍تر زمینه کاهش هزینه های صنعت لجستیک را فراهم کرده است و با کاهش زمان گردش کالا در بنادر به ایجاد صرفه اقتصادی در صنعت لجستیک کمک کرد.

هرچند ابتکار استفاده از کانتینرها در صنعت لجستیک به نام امریکایی ها ثبت شده است اما در حال حاضر بزرگترین شرکت های سازنده کانتینر در جهان در چین مستقراند که شرکت هایی همچون CIMC‍‍، COSCO Shipping، SINGAMAS، CXIC  و .... بخش عمده ای از نیاز صنعت لجستیک به ویژه بنادر و حمل و نقل دریایی به کانتینر را در جهان تامین می کنند. به گواه آمار حدود 85 درصد از کانتینرهای دنیا در چین تولید می شود و برخی کشورها همچون ژاپن، دانمارک، امریکا و کره جنوبی از دیگر رقبای چین در این زمینه به شمار می روند.

در ایران هم به علت نیاز بنادر و حوزه ترانزیتی به کانتینر و از سوی دیگر فشار تحریم ها و عدم تامین کانتینر مورد نیاز از سوی کشورهای دیگر، برخی شرکت ها در سال های اخیر به صنعت ساخت کانتینر داخلی روی آوردند تا نیاز کشور را تامین کنند؛ هرچند این ورود در ابتدا با موفقیت هایی نیز همراه بود اما در سال های اخیر به دلیل مشکلاتی که شرکت های خصوصی با آن مواجه اند تولید کانتینر در یکی از بزرگترین شرکت های ساخت تجهیزات حوزه حمل و نقل و راه در ایران متوقف شد.

توقف تولید کانتینر در ایران و فشار به صنعت لجستیک

با توقف تولید کانتینر در ایران از سال 1402 هزینه های صنعت لجستیک در بخش حمل و نقل با افزایش روبرو شد ضمن اینکه این اتفاق سبب اخلال در زنجیره تامین شد. یکی دیگر از عوارض جانبی این روند افزایش نرخ واردات کانتینر نسبت به سال های قبل است به طوریکه اگر تا پیش از این قیمت واردات کانتینر ۹۵۴ دلار به ازای هر تن در سال ۱۴۰۱ بود این نرخ به ۱۳۴۲ دلار در سال ۱۴۰۲ افزایش یافت و بار مالی وارده به شرکت های لجستیکی را سنگین تر کرد.

پایان ممنوعیت واردات کالا و باز شدن پنجره تامین کسری کانتینر

حالا بعد از گذشت بیش از یک سال از این فشارها، 17 اردیبهشت ماه سال 1404 نامه ای از سوی معاون هماهنگی و برنامه ریزی امور حقوقی دستگاه های اجرایی خطاب به معاون صنایع عمومی وزارت صمت منتشر شده است که از پایان ممنوعیت واردات کالاهای خارجی دارای مشابه ایرانی خبر می دهد؛

طبق اعلام گمرک، باتوجه به اینکه ممنوعیت واردات کالاهای مصرفی و مصرفی با دوام خارجی دارای مشابه ایرانی موضوع ماده ۱۶ قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی، مصوب ۱۳۹۸ و تا پایان قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه بوده است، لذا با انقضای قانون اخیر و عدم پیش بینی حکم ممنوعیت در قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران و همچنین ماده ۲۲ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور که مقرر می‌دارد برقراری موانع غیر تعرفه‌ای و غیر فنی برای واردات به جز مواردی که رعایت موازین شرع اقتضا می‌کند ممنوع است، پیشنهاد می‌شود به جای اعمال هرگونه ممنوعیت در راستای حمایت از تولید داخلی در صورت اقتضاء با رعایت الزامات قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار به ویژه حفظ حقوق مکتسبه واردکنندگان از ابزار تعرفه یا ضوابط فنی در مدیریت واردات کالای خارجی دارای مشابه ایرانی استفاده شود.

صدور این نامه و از سرگیری واردات می تواند خبر خوشی برای صنعت لجستیک ایران در حوزه تامین کانتینر باشد و جای خالی شرکت های ایرانی در بازار کانتینر ایران را پر کند و از سوی دیگر هزینه های تامین را کاهش دهد.

هرچند واردات کالای خارجی به ایران در شرایط تحریم ایران را با هزینه مبادله دو چندان روبرو می کند اما نیاز صنعت لجستیک به این بخش نشان می دهد که عدم واردات و تامین کانتینر، به مراتب هزینه های بیشتری را برای شرکت های مرتبط به همراه دارد.

3 کشور اول تامین کننده کانتینر ایران

در سال 1403 براساس آمار منتشر شده در سایت گمرک جمهوری اسلامی ایران، ارزش واردات کانتینر بیش از 11 میلیون دلار بود و طی 12 ماهه سال گذشته 4 هزار و 700 تن کانتینر برای فعالیت در بخش لجستیک به کشور وارد شد که چین با صادرات بیش از 2 هزار تن کانتینر به ایران در صدر کشورهای صادرکننده قرار دارد و تقریبا نیمی از نیاز وارداتی ایران به کانتینر را در سال 1403 تامین کرده است. بعد از چین امارات در رده دوم قرار دارد که البته با توجه به اینکه امارات کشور واسطه برای واردات کالا به ایران در شرایط تحریم به شمار می رود به نظر نمی رسد که امارات خود تامین کننده این کالا برای ایران باشد و تنها پایگاه صادراتی به ایران در این زمینه به شمار می رود.

هنگ کنگ هم با صادرات 778 تن کانتینر به ایران در رده سوم کشورهای تامین کننده این کالا برای ما به شمار می رود.

با توجه به اینکه چین بزرگترین تامین کننده کانتینر جهان و از جمله ایران است، نیاز به واردات در این حوزه را می توان مانند بسیاری از تجهیزات استراتژیک و کالاها از طریق غیرمستقیم و امارات تامین کرد؛ هرچند عدد مشخصی از نیاز دقیق ایران به کانتینر وجود ندارد اما در حال حاضر ایران با 206 هزار دستگاه کانتینر در حوزه حمل و نقل کالا فعالیت دارد و باید دید آیا صدور حکم پایان ممنوعیت واردات کالاهای خارجی می تواند به کمک صنعت لجستیک ایران بیاید یا شرکت های داخلی باز به صحنه ساخت کانتینر در داخل باز خواهند گشت.