به گزارش کاریبو به نقل از روزنامه صبح ساحل، اخیرا، ولیعهد ابوظبی و رئیس جمهور قزاقستان در حاشیه دیدار با یکدیگر، شاهد امضای چند توافقنامه و یادداشت تفاهم در زمینه‌های حمل و نقل، مراقبت بهداشتی، انرژی تجدیدپذیر، دیجیتال و فناوری، سرمایه‌گذاری مالی و بانکی و سایر زمینه‌های مهم برای دو کشور بودند.

ولیعهد ابوظبی در این دیدار بر اهتمام امارات و رهبران آن به تقویت همکاری دوجانبه با قزاقستان و گسترش زمینه‌های شراکت استراتژیک بین دو کشور تاکید کرد. در سال‌های اخیر قزاقستان خود را به عنوان یک قطب ترانزیت و تجارت محوری در اوراسیا، به ویژه از طریق کریدورهای رو به غرب در دریای خزر، معرفی کرده است.

در این راستا، بنادر آکتائو و کوریک اجزای حیاتی مسیر حمل و نقل بین‌المللی ترانس خزر (TITR) هستند و جایگزینی برای زنجیره‌های تأمین سنتی شمالی (روسیه) و شرقی (چین) ارائه می‌دهند. به موازات آن، امارات یک استراتژی جهانی برای تنوع و اتصال اقتصادی را دنبال کرده و از طریق سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های دریایی، خدمات مالی و پلتفرم‌های تجارت دیجیتال، حضور خود را گسترش داده است.

مرکز مالی بین‌المللی آستانه (AIFC) در پایتخت قزاقستان، به عنوان مرکزی مهم برای جذب سرمایه‌گذاری جهانی به آسیای مرکزی ایجاد شده است. AIFC چارچوب‌های حقوقی عرفی، سازوکارهای داوری بین‌المللی و زیرساخت‌های بازار مالی را ارائه می‌دهد که برای جذب سرمایه خارجی، به ویژه از کشورهای حوزه خلیج فارس، طراحی شده‌اند. 

دلایل ژئوپلیتیکی

براساس گزارش اسپیشیال اوراسیا، توافق‌نامه‌های امضا شده بین قزاقستان و امارات متحده عربی، مرحله جدیدی از همکاری‌های دوجانبه را نشان می‌دهد که نشان‌دهنده همگرایی منافع راهبردی است. محور اصلی این همکاری، نقش رو به رشد امارات در زیرساخت‌های بندری قزاقستان است.

گروه بنادر ابوظبی تقریباً ۳۰ میلیون دلار برای توسعه پایانه غلات در کوریک اختصاص داد که به طور قابل توجهی ظرفیت صادرات غلات آستانه را افزایش داده و کریدور TITR را تقویت می‌کند. این زیرساخت نه تنها برای اهداف اقتصادی این کشور آسیای مرکزی ضروری است، بلکه با نیازهای ابوظبی برای تأمین مسیرهای تأمین مواد غذایی قابل اعتماد و شبکه‌های تجارت دریایی نیز همسو است.

توافق‌نامه‌های دیگر مانند تفاهم‌نامه بین منطقه ویژه اقتصادی «بندر دریایی آکتائو» و مناطق اقتصادی خلیفه ابوظبی، نشان‌دهنده همگرایی بزرگ عملیات لجستیکی و صنعتی است. گنجاندن همکاری‌های کشاورزی-غذایی نیز گویای یک رویکرد چندبخشی است که ریشه در انعطاف‌پذیری زنجیره تأمین و تدارکات مبتنی بر مبدا دارد.

حضور نهادی امارات در چشم‌انداز مالی قزاقستان

همکاری مالی به یکی دیگر از ارکان این همکاری تبدیل شده است. رنات بکتوروف، مدیر مرکز مالی بین‌المللی آستانه (AIFC)، اعلام کرد که اکنون ۴۶ شرکت اماراتی در این مرکز ثبت شده‌اند که نشان‌دهنده حضور نهادی امارات در چشم‌انداز مالی قزاقستان است.

در ۷ مه ۲۰۲۵، مرکز مالی بین‌المللی آستانه (AIFC) و نزدک دبی یک مرکز سپرده‌گذاری مرکزی مستقیم بین بورس بین‌المللی آستانه (AIX) و نزدک دبی راه‌اندازی کردند که جریان‌های سرمایه‌گذاری فرامرزی را تسهیل می‌کند. این تحولات در کنار تغییرات عمده جهانی در حال وقوع هستند. آستانه به طور فعال یک سیاست خارجی چندوجهی را با هدف حفظ حاکمیت و انعطاف‌پذیری اقتصادی در بحبوحه تغییر نظم جهانی دنبال می‌کند.

با توجه به جنگ جاری در اوکراین، تحریم‌های غرب علیه روسیه و ظهور قاطعانه چین، قزاقستان به دنبال تنوع بخشیدن به بازارهای خود و اتحادهای سیاسی خود است. امارات با قدرت مالی، رویکرد دیپلماتیک و تقویت دسترسی جهانی خود، به عنوان یک شریک مهم در حال ظهور است.

سفر رسمی شیخ محمد بن زاید آل نهیان، رئیس امارات متحده عربی، به آستانه اهمیت این تحولات را آشکار کرد. او با قاسم جومارت توکایف، رئیس جمهور قزاقستان، دیدار و رایزنی آن‌ها از ادغام اقتصادی گرفته تا همکاری منطقه‌ای و همکاری علمی را در بر گرفت که نشان‌دهنده یک چشم‌انداز بلندمدت مشترک برای توسعه دوجانبه و منطقه‌ای است. مشارکت امارات در قزاقستان در قالب یک الگوی استراتژیک کلان سرمایه‌گذاری در مناطق توسعه نیافته اما با موقعیت راهبردی است. اقدامات مشابه در شرق آفریقا، بالکان و اکنون آسیای مرکزی، نشان‌دهنده قصد ابوظبی برای شکل‌دهی به کریدورهای تجاری، ایمن‌سازی زنجیره‌های تأمین حیاتی و گسترش حضور ژئوپلیتیکی خود بدون طرح‌ریزی نظامی آشکار است.

در راستای نظم چندقطبی

مشارکت ابوظبی-آستانه در حال تبدیل شدن به یک محور استراتژیک است که بر اساس منافع مکمل در زمینه‌های لجستیک، امور مالی و امنیت تجاری بنا شده است. بسته توافق‌نامه ۵ میلیارد دلاری، همراه با سرمایه‌گذاری امارات در زیرساخت‌های بندری و تقویت ارتباط مالی بین مرکز مالی بین‌المللی آستانه و بورس‌های خلیج فارس، نشان‌دهنده تغییر به سمت ادغام اقتصادی بلندمدت است. در این راستا، قزاقستان از زیرساخت‌های جدید، دسترسی به بازار و منابع سرمایه متنوع بهره‌مند می‌شود، در حالی که امارات متحده عربی جایگاه محوری خود را در شبکه‌های ترانزیت و تجارت آسیای مرکزی تثبیت می‌کند. همزمان با ادامه‌ گسستگی در ساختارهای قدرت جهانی، تعمیق روابط آستانه-ابوظبی، مدلی از همکاری عمل‌گرایانه و چندبعدی متناسب با نظم چندقطبی نوظهور ارائه می‌دهد.

امارات با کریدور میانی در حال دور زدن ایران است

همانطور که اشاره شد امارات به دنبال سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های قزاقستان مانند شبکه ریلی و بنادر نیز است که بخش مهمی از کریدور میانی هستند.

این کریدور با دور زدن ایران، چین و اروپا را از طریق قزاقستان، آذربایجان، گرجستان و ترکیه به هم متصل می‌کند. کریدور میانی به دلیل نبود روسیه و ایران به نوعی مورد حمایت غرب به ویژه اتحادیه اروپا نیز است و آن‌ها نیز سرمایه‌گذاری بزرگی را در این مسیر تزریق کرده‌اند. در واقع، امارات با سرمایه‌گذاری در کریدور میانی، به نوعی اهداف راهبردی مهمی را دنبال می‌کند که یکی از آن‌ها کاهش اهمیت ژئواکونومیکی ایران است.

در حالیکه، همکاری امارات با ایران می‌تواند به دستاوردهای بسیاری در این زمینه منجر شود. برای نمونه اتصال بندرعباس به بندر شارجه، می‌تواند دسترسی امکان به بازارهای بزرگی مانند آسیای مرکزی، قفقاز و حتی پاکستان و افغانستان را تسهیل کند. بطوریکه تقریباً سه سال پیش کریدور امارات- ایران- ترکیه راه‌اندازی و دو محموله آزمایشی نیز منتقل شد. از همین روی، احتمالا امارات با تقویت کریدور میانی به دنبال کاهش اهمیت ژئواکونومیکی ایران در آینده است.